Selecteer een pagina
  1. Home
  2. /
  3. Canadese gans
  4. /
  5. Factsheet Standganzen: Canadese gans

Factsheet

Canadese Gans

Inleiding

De Canadese gans is een watervogelsoort met een veelzijdige habitatkeuze. In Nederland zijn Canadese ganzen te vinden in verschillende omgevingen, waaronder meren, vijvers, rivieren, kustgebieden en zelfs stadsparken. Ze zijn herbivoor en voeden zich met grassen, waterplanten en landbouwgewassen.

De Canadese gans komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika. De ganzen werden in eerste instantie naar Nederland gehaald om ze in gevangenschap te fokken. Onsnapte en losgelaten individuen vonden gunstige habitatomstandigheden, overvloedige voedselbronnen en afwezigheid van natuurlijke roofdieren in hun nieuwe omgeving en zo vestigden zich broedpopulaties. Terwijl canadese ganzen in Noord-Amerika over het algemeen lange afstanden migeren, is de populatie die zich in Nederland heeft gevestigd grotendeels sedentair geworden.

Ontwikkeling populatie

Minimum number alive canadese gans (standganzen) zomerganzentelling provincie Utrecht 2018-2024
Minimum number alive canadese gans (standganzen) zomerganzentelling per WBE 2019-2024 provincie Utrecht
WBE201920202021202220232024
De Eem306478666228416181
De Schaffelaar1091161211127249
Kromme Rijn11019953317159130
Lage Vuursche5169112598445
Lopikerwaard316309190153299203
Noorderpark17313211214207206
Tussen Vecht en Oude Rijn2111932322232885
Vecht en Veenstreek3402998315116156
Vijfheerenlanden468671855385928728
Totaal MNA208424662904134223541683
In Utrecht wordt de populatie ganzen door trendtellingen in de gaten gehouden. Trendtellingen kunnen helpen relatieve veranderingen in de ontwikkeling van populaties te documenteren (populatietrend) maar geven geen uitkomsten over totale aantallen of grootte van een populatie. Het aantal getelde dieren noemen wij ‘minimum number alive’ omdat wij weten dat dit aantal dieren minimaal aanwezig is. Voor de minimum number alive over de jaren heen wordt met behulp van een regressie model de trendlinie bepaald. Voor de trend is het belangrijk welk jaar als referentie jaar wordt gekozen. De verandering die berekend wordt is relatief gezien vanaf het referentiejaar.
Langetermijn populatietrend canadese gans (standganzen) provincie Utrecht (referentiejaar 2013)

Significant gematigde afname

(<- 5% / jaar)

Kortetermijn populatietrend canadese gans (standganzen) provincie Utrecht (referentiejaar 2018)

Significant gematigde afname

(<- 5% / jaar)

Schade

Ganzen eten graag eiwitrijk gras en richten daardoor in grote mate schade aan het grasland aan. Vooral de vruchtbare landbouwgronden van boeren zijn een aantrekkelijke voedselbron voor ganzen. De hier verwerkte schadecijfers van BIJ12 geven geen volledig beeld van de daadwerkelijke schade. Dit is omdat niet iedere grondgebruiker schade meldt of alleen schade wordt geregistreerd als de grondgebruiker denkt in aanmerking voor schade-uitkering te komen. Toch zijn de schadecijfers een goede bron om een gevoel voor de schade te krijgen en de kosten voor het gezelschap door ganzen te determineren.
Schade % per ganzensoort getaxeerde schade (euro) provincie Utrecht 2024
De canadese gans veroorzaakt van de gemelde landbouwschade weinig schade ten opzichte van de grauwe gans, kolgans en brandgans. Dit sluit niet uit dat op kleinere schaal deze verdeling er anders uit kan zien.

Ontwikkeling schade aan grasland (kg ds) door canadese ganzen provincie Utrecht

Ontwikkeling aandeel schade aan voorjaars- & zomergras (kg ds) door canadese ganzen provincie Utrecht 2018-2024
We zien dat de schade aan voorjaarsgras tot 2021 in de loop der jaren is toegenomen en meestal hoger of vergelijkbaar leek met de schade aan zomergras. 2022 laat plotseling een ander beeld zien met een enorme toename van schade aan zomergras, die ook nog eens vele malen groter is dan de schade in de winter. In 2023 is de schade aan zomergras weer aanzienlijk afgenomen en is de schade aan voorjaarsgras iets toegenomen. In 2024 is het de schade aan zomergras ongeveer verdubbeld ten opzichte van het jaar 2022. Het seizoenspatroon van landbouwschade voor de canadese gans lijkt minder duidelijk/voorspelbaar dan voor andere ganzensoorten.
Schade aan voorjaars – en zomergras (kg ds/ha) door canadese ganzen binnen en buiten ganzenrustgebieden (GRG) provincie Utrecht 2024
Ganzenrustgebieden zijn rust- en foerageerplaatsen voor beschermde ganzensoorten. De drie aangewezen ganzenrustgebieden in de provincie Utrecht hebben gezamenlijk een oppervlak van 6.273 ha. Binnen ganzenrustgebieden wordt schade automatisch getaxeerd en kan als maatschappelijk geaccepteerde schade gezien worden.
Geïndexeerde ontwikkeling trend standganzen & schade aan zomergras (euro & kg ds) canadese gans provincie Utrecht 2018-2024 (referentiejaar 2018)

De grafiek toont een enorme toename van de landbouwschade sinds 2021, zonder indicaties dat ook de populatie aanzienlijk gegroeid is. Het feit dat de beschikbare telgegevens en de schadedata van BIJ12 niet altijd overeenkomen, kan vele oorzaken hebben. Mogelijk geeft de trendtelling geen goed beeld van de populatieontwikkeling, of de schadedata van BIJ12 is onvolledig en/of beïnvloed door andere factoren. Ook kunnen andere ecologische factoren een belangrijke invloed hebben. Welke factoren of combinatie van factoren dit veroorzaakt is moeilijk te zeggen.

Beheer

De Canadese gans is een landelijk vrijgestelde soort, omdat ze in het hele land veelvuldig schade aan landbouwgewassen en kwetsbare fauna veroorzaken. Vrijgestelde soorten zijn soorten die niet bedreigd zijn en schade veroorzaken in het hele land. Deze soorten kunnen het hele jaar door gedood worden.

Ganzencluster Provincie Utrecht

De ganzenclusters zijn een samenstelling van één tot drie WBE’s. Het is een uitwerking van het Projectteam Ganzen Utrecht (PGU). In het PGU vindt overleg plaats om het ganzenbeheer in Utrecht vorm te geven. Binnen de ganzenclusters ligt de focus op de uitvoering van het ganzenbeheer. In het ganzencluster is er een gebiedsgeoriënteerde WBE overstijgende vertegenwoordiging van belanghebbenden. In gezamenlijkheid wordt er op een planmatige manier invulling gegeven aan de gebiedsgerichte uitvoering van het ganzenbeheer. De clusters kennen ieder een eigen voorzitter en worden ondersteund door een ganzencoördinator. Beiden nemen deel aan het PGU.

Beheer afschot

Afschot canadese gans provincie Utrecht 2018-2024

Afschot canadese gans per WBE en maand provincie Utrecht in 2024

WBEJanFebMrtAprMeiJunJulAugSepOktNovDec
de Eem283030242631112848414012
De Schaffelaar20281020600101
Kromme Rijn24218521115267994
Lage Vuursche000000000000
Lopikerwaard918030031321265303740185
Noorderpark18516812432341251
Tussen Vecht en Oude Rijn01231836211215121835
Vecht en Veenstreek1124828717102459451510
Vijfheerenlanden135101631718376475844718
Som provincie5624053019614111515021429131914756
Gemiddeld afschot provincie Utrecht8345922161421274246187

Gemiddelde afschot canadese gans provincie Utrecht 2024

Beheer nestreductie

Naast het beheer met het geweer wordt er ook nestbeheer uitgevoerd door het behandelen van eieren op het nest. Hiervoor worden meerdere methodes toegepast. Zo worden er eieren geprikt, in olie ondergedompeld en/of geschud. Alle methodes hebben als resultaat dat de groei van het embryo wordt gestopt. Deze handelingen gebeuren op basis van de provinciale ontheffing en zijn toegestaan van 1 mei tot 1 september.

Beheerde eieren canadese gans (standganzen) provincie Utrecht 2018-2024

Beheer ruivangsten

Gedode canadese ganzen (standganzen) door ruivangsten provincie Utrecht 2018-2024

Canadese ganzen zijn vanaf ongeveer midden mei tot eind juni plusminus zes weken in de rui. Ze kunnen in deze periode niet vliegen. Bij het uitvoeren van ruivangsten worden de Canadese ganzen door een gespecialiseerd bedrijf op basis van een provinciale ontheffing in kralen gevangen en met behulp van CO2 geëutanaseerd.

Overzicht

Ontwikkeling beheer, schade en standpopulatie (minimum number alive) canadese ganzen provincie Utrecht 2018-2024

In de grafiek wordt vanaf 2018 de ontwikkelingen van beheer, schade aan zomergras en populatieontwikkeling inzichtelijk gemaakt. Hieruit blijkt dat het aantal aanwezige dieren relatief constant is. De getaxeerde schade is vanaf 2021 sterk toegenomen. Er is hier geen aanwijsbare verklaring voor.