Home
/
Canadese gans
/
Factsheet Standganzen: Canadese gans

Factsheet

Canadese Gans

Inleiding

De canadese gans is een watervogelsoort met een veelzijdige habitatkeuze. In Nederland zijn canadese ganzen te vinden in verschillende omgevingen, waaronder meren, vijvers, rivieren, kustgebieden en zelfs stadsparken. Ze zijn herbivoor en voeden zich met grassen, waterplanten en landbouwgewassen.

De canadese gans komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika. De ganzen werden in eerste instantie naar Nederland gehaald om ze in gevangenschap te fokken.

Ontsnapte en losgelaten individuen vonden gunstige habitatomstandigheden, overvloedige voedselbronnen en afwezigheid van natuurlijke roofdieren in hun nieuwe omgeving en zo vestigden zich broedpopulaties. Terwijl canadese ganzen in Noord-Amerika over het algemeen lange afstanden migreren, is de populatie die zich in Nederland heeft gevestigd grotendeels sedentair geworden.

Ontwikkeling populatie

Minimum number alive canadese gans (standganzen) zomerganzentelling provincie Utrecht 2017-2023

WBE	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
De Eem	386	184	306	478	666	228	416
De Schaffelaar	89	140	109	116	121	112	72
Kromme Rijn	60	124	110	199	533	17	159
Lage Vuursche	50	54	51	69	112	59	84
Lopikerwaard	222	348	316	309	190	153	299
Noorderpark	117	145	173	132	112	14	207
Tussen Vecht en Oude Rijn	229	64	211	193	232	223	28
Vecht en Veenstreek	434	290	340	299	83	151	161
Vijfheerenlanden	698	435	468	671	855	385	928
Totaal MNA	2285	1784	2084	2465	2904	1342	2354

In Utrecht wordt de populatie ganzen door trendtellingen in de gaten gehouden. Trendtellingen kunnen helpen relatieve veranderingen in de ontwikkeling van populaties te documenteren (populatietrend) maar geven geen uitkomsten over totale aantallen of grootte van een populatie. Het aantal getelde dieren noemen wij ‘minimum number alive’ omdat wij weten dat dit aantal dieren minimaal aanwezig is. Voor de minimum number alive over de jaren heen wordt met behulp van een regressiemodel de trendlinie bepaald. Voor de trend is het belangrijk welk jaar als referentiejaar wordt gekozen. De verandering die berekend wordt is relatief gezien vanaf het referentiejaar.

Langetermijn populatietrend canadese gans (standganzen) provincie Utrecht (referentiejaar 2012)

Significant gematigde afname

(<- 5% / jaar)

Kortetermijn populatietrend canadese gans (standganzen) provincie Utrecht (referentiejaar 2017)

Geen significante trend

(p > 0.05)

Schade

Ganzen eten graag eiwitrijk gras en richten daardoor in grote mate schade aan het grasland aan. Vooral de vruchtbare landbouwgronden van boeren zijn een aantrekkelijke voedselbron voor ganzen. De hier verwerkte schadecijfers van BIJ12 geven geen volledig beeld van de daadwerkelijke schade. Dit is omdat niet iedere grondgebruiker schade meldt of alleen schade wordt geregistreerd als de grondgebruiker denkt in aanmerking voor schade-uitkering te komen. Toch zijn de schadecijfers een goede bron om een gevoel voor de schade te krijgen .

Schade % per ganzensoort getaxeerde schade (euro) provincie Utrecht 2023

De grauwe gans veroorzaakt verreweg het grootste deel van de gemelde landbouwschade van alle ganzensoorten. Dit sluit niet uit dat op kleinere schaal deze verdeling er anders uit kan zien.

Ontwikkeling schade aan grasland (kg ds) door canadese ganzen provincie Utrecht

Ontwikkeling aandeel schade aan voorjaars- & zomergras (kg ds) door canadese ganzen provincie Utrecht 2017-2023

We zien dat de schade aan voorjaarsgras tot en met 2021 in de loop der jaren is toegenomen en meestal hoger of vergelijkbaar leek met de schade aan zomergras. 2022 laat plotseling een ander beeld zien met een enorme toename van schade aan zomergras, die ook nog eens vele malen groter is dan de schade in de winter. In 2023 is de schade aan zomergras weer aanzienlijk afgenomen en is de schade aan voorjaarsgras iets toegenomen. Het seizoenspatroon van landbouwschade voor de canadese gans lijkt minder duidelijk/voorspelbaar dan voor andere ganzensoorten.

Schade aan voorjaars – en zomergras (kg ds/ha) door canadese ganzen binnen en buiten ganzenrustgebieden (GRG) provincie Utrecht 2023

Ganzenrustgebieden zijn rust- en foerageerplaatsen voor beschermde ganzensoorten. De drie aangewezen ganzenrustgebieden in de provincie Utrecht hebben gezamenlijk een oppervlak van 6.273 ha. Binnen ganzenrustgebieden wordt schade automatisch getaxeerd en kan als maatschappelijk geaccepteerde schade gezien worden.

Geïndexeerde ontwikkeling trend standganzen & schade aan zomergras (euro & kg ds) canadese gans provincie Utrecht 2017-2023 (referentiejaar 2017)

De grafiek toont een enorme toename van de landbouwschade sinds 2021, zonder indicaties dat ook de populatie aanzienlijk gegroeid is. Het feit dat de beschikbare telgegevens en de schadedata van BIJ12 niet altijd overeenkomen, kan vele oorzaken hebben. Mogelijk geeft de trendtelling geen goed beeld van de populatieontwikkeling, of de schadedata van BIJ12 is onvolledig en/of beïnvloed door andere factoren. Ook kunnen andere ecologische factoren een belangrijke invloed hebben. Welke factoren of combinatie van factoren dit veroorzaakt is moeilijk te zeggen.

Beheer

De Canadese gans is een landelijk vrijgestelde soort, omdat ze in het hele land veelvuldig schade aan landbouwgewassen en kwetsbare fauna veroorzaken. Vrijgestelde soorten zijn soorten die niet bedreigd zijn en schade veroorzaken in het hele land. Deze soorten kunnen het hele jaar door gedood worden.

Ganzencluster Provincie Utrecht

De ganzenclusters zijn een samenstelling van één tot drie WBE’s. Het is een uitwerking van het Projectteam Ganzen Utrecht (PGU). In het PGU vindt overleg plaats om het ganzenbeheer in Utrecht vorm te geven. Binnen de ganzenclusters ligt de focus op de uitvoering van het ganzenbeheer. In het ganzencluster is er een gebiedsgeoriënteerde WBE overstijgende vertegenwoordiging van belanghebbenden. In gezamenlijkheid wordt er op een planmatige manier invulling gegeven aan de gebiedsgerichte uitvoering van het ganzenbeheer. De clusters kennen ieder een eigen voorzitter en worden ondersteund door een ganzencoördinator. Beiden nemen deel aan het PGU.

Beheer afschot

Afschot canadese gans provincie Utrecht 2017-2023

Afschot canadese gans per WBE en maand provincie Utrecht in 2023

WBE	Jan	Feb	Mrt	Apr	Mei	Jun	Jul	Aug	Sep	Okt	Nov	Dec
de Eem	27	29	40	16	20	16	10	23	24	48	43	29
De Schaffelaar	0	1	12	6	0	2	6	0	4	5	0	3
Kromme Rijn	0	3	16	11	14	0	1	26	22	49	2	3
Lage Vuursche	4	0	2	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Lopikerwaard	13	20	31	37	14	61	31	42	64	84	6	12
Noorderpark	1	3	7	12	9	8	8	5	22	25	0	4
Tussen Vecht en Oude Rijn	1	0	3	4	2	6	4	9	12	21	3	4
Vecht en Veenstreek	2	36	28	19	10	6	16	14	25	17	12	16
Vijfheerenlanden	21	22	98	12	20	13	35	92	64	252	23	39
Som provincie	69	114	237	117	89	112	111	211	237	501	89	110
Gemiddeld afschot provincie Utrecht	10	16	26	13	11	14	14	30	30	63	15	14

Gemiddelde afschot canadese gans provincie Utrecht 2023

Beheer nestreductie

Naast het beheer met het geweer wordt er ook nestbeheer uitgevoerd door het behandelen van eieren op het nest. Hiervoor worden meerdere methodes toegepast. Zo worden er eieren geprikt, in olie ondergedompeld en/of geschud. Alle methodes hebben als resultaat dat de groei van het embryo wordt gestopt. Deze handelingen gebeuren op basis van de provinciale ontheffing en zijn toegestaan van 1 mei tot 1 september.

Beheerde eieren canadese gans (standganzen) provincie Utrecht 2017-2023

Beheer ruivangsten

Gedode canadese ganzen (standganzen) door ruivangsten provincie Utrecht 2017-2023

Canadese ganzen zijn vanaf ongeveer midden mei tot eind juni plusminus zes weken in de rui. Ze kunnen in deze periode niet vliegen. Bij het uitvoeren van ruivangsten worden de Canadese ganzen door een gespecialiseerd bedrijf op basis van een provinciale ontheffing in kralen gevangen en met behulp van CO2 geëuthanaseerd.

Overzicht

Ontwikkeling beheer, schade en standpopulatie (minimum number alive) canadese ganzen provincie Utrecht 2017-2023

In de grafiek wordt vanaf 2017 de ontwikkelingen van beheer, schade aan zomergras en populatieontwikkeling inzichtelijk gemaakt. Hieruit blijkt dat het aantal aanwezige dieren relatief constant is. De getaxeerde schade is vanaf 2021 sterk toegenomen. Er is hier geen aanwijsbare verklaring voor. In 2023 is de getaxeerde schade weer sterk afgenomen.